โครงงานKopi

 โกปี้..ควนโดน

               สำหรับแหล่งผลิตกาแฟในพื้นที่ภาคใต้ ที่กำลังได้รับความนิยมอยู่ในช่วงนี้ คือ กาแฟที่ผลิตในชุมชน จากกลุ่มแม่บ้านโดยเฉพาะกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านสะพานโยง ตำบลควนโดน อำเภอควนโดน จังหวัดสตูล

กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านสะพานโยง ตั้งอยู่บ้านเลขที่ 506 หมู่ที่ 1 จัดตั้งขึ้นจากลุ่มสตรีในชุมชน ที่ได้รวมตัวสร้างกิจกรรมเสริมด้วยการทำขนมพื้นเมืองทั่วไปจำหน่าย ภายใต้ความช่วยเหลือของหน่วยงานภาครัฐที่มาให้การสนับสนุน แต่ด้วยข้อจำกัดของการทำขนมหลายๆอย่างที่กลุ่มไม่สามารถดำเนินการต่อได้ กลุ่มฯจึงหยุดทำไประยะหนึ่ง และเริ่มรวมกลุ่มใหม่อีกครั้งในปี พ.ศ. 2545 ซึ่ง ครั้งนี้ทางกลุ่มฯได้หันมาจับข้าวพื้นเมืองที่ปลูกกันอยู่ในพื้นที่แปรรูป เป็นข้าวซ้อมมือออกจำหน่ายสร้างรายได้ให้กับชุมชนและกลุ่มฯ

คุณสุวรรณี ชุ่มจำรัส ประธานกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านสะพานโยง เล่าให้ฟังว่า ทางกลุ่มฯทำกันอย่างต่อเนื่อง โดยมีสมาชิกเริ่มแรกเพียงแค่ 35 คนรวมกันทำกิจกรรมต่างๆมากมาย จนปัจจุบันมีสมาชิกเพิ่มขึ้นเป็น 56 คน มีกิจกรรมหลากหลายเพิ่มขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการประชุมกลุ่ม การพัฒนาทั้งความรู้และกระบวนการผลิต นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอื่นๆที่ทางภาครัฐได้เข้ามาอบรมสอนหลักสูตรระยะสั้นควบคู่ไปกับการผลิตข้าวซ้อมมือ

ตลอดระยะเวลาการทำงานของกลุ่มฯได้มีผู้คนเข้ามาศึกษาดูงาน กิจกรรม การทำงานเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆจนเป็นที่รู้จักเพิ่มมากขึ้น จนกลายเป็นสถานที่ศึกษาดูงานที่มีกิจกรรมที่น่าสนใจ และช่วงนี้เองทางกลุ่มได้ชงกาแฟโบราณพื้นบ้านไว้ต้อนรับผู้ที่เข้ามาดูงาน หลายคนติดใจ พร้อมถามหาเพื่อซื้อติดมือกลับไป จุดนี้เองทางกลุ่มฯเลยมองว่าน่าจะทำจำหน่าย จึงเริ่มทำแบ่งขายแบบ “ผูกถุง” วางขายที่กลุ่ม หรือมีบ้างก็ออกไปขายที่อำเภอ และฝากขายเวลามีงานในพื้นที่ เพียงระยะเวลาไม่นานนัก โกปี้ควนโดน สูตรอิสลาม มีการตอบรับจาก “คอกาแฟ” กระทั่งแปรรูปกันแทบไม่ทัน

กาแฟ โบราณ ภาษาพื้นบ้านหรือภาษาท้องถิ่นเรียกว่า โกปี้ หรือกูปี้ ชื่อเพี้ยนมาจากภาษามลายูว่า โกปี้ เริ่มเข้ามาแถบวังประจันซึ่งเป็นเขตรอยติดต่อกับรัฐปะลิส ประเทศมาเลเซีย แล้วเริ่มแพร่หลายในอำเภอควนโดน จังหวัดสตูล ซึ่งครั้งนั้นนอกจากนำพันธุ์กาแฟเข้ามาปลูกแล้ว ยังหอบเอาวิธีการผลิตแปรรูปกาแฟตามตำรับของชาวมาเลเซียมาด้วย กระทั่งเริ่มเป็นที่แพร่หลายและรู้จักกันในอำเภอ

“กลุ่มได้หันมาจับทำเป็นผลิตภัณฑ์ OTOP และตั้งชื่อใหม่ว่า “กาแฟโบราณควนโดน” ไปพร้อมๆกับการผลิตข้าวซ้อมมือ และมีโอกาสไปออกงานสินค้าร่วมกับสำนักงานเกษตรจังหวัด กลุ่มฯก็จะนำกาแฟไปร่วมออกร้านทุกครั้งที่มีกิจกรรม ทำให้เป็นที่รู้จักเพิ่มมากขึ้น ตลาดเปิดกว้างขึ้น คนให้ความสนใจที่จะชื้อไปเป็นของฝาก ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี จึงหันมาพัฒนาเรื่องของบรรจุภัณฑ์ใหม่เป็นกล่องให้ดูดี ออกร้านทุกครั้งก็จะมีคนถามหาทุกครั้ง”คุณสุวรรณีกล่าว

กาแฟโบราณควนโดน กลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่สามารถสร้างรายได้ให้กับกลุ่มฯและชุมชนเพิ่มมากขึ้นจนกลายเป็นสินค้า OTOP ที่สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดสตูลเพราะด้วยเอกลักษณ์เฉพาะทั้งกลิ่นและรสชาติทำให้กาแฟที่สามารถติดตลาดได้ไม่ยาก

กระบวนการและขั้นตอนการผลิต

ทุกขั้นตอนการผลิตทางกลุ่มฯจะยึดกรรมวิธีการผลิตแบบโบราณดั่งเดิม โดยคุณสุวรรณี ได้เล่าขั้นตอนการทำ เริ่มจากการนำผลกาแฟสดมาคั่วในกระทะด้วยไฟปานกลางจนเมล็ดเริ่มมีสีดำและนำขึ้นมาตากทิ้งไว้

จากนั้นนำน้ำตาลทรายแดงผสมกับน้ำตาลทรายขาวใส่เกลือเม็ดลงไปเล็กน้อย นำไปเคี้ยวด้วยไฟปานกลางจนละลายและนำเมล็ดกาแฟที่คั่วตากไว้ใส่ลงไปในกระทะคลุกเคล้าให้เมล็ดกาแฟและน้ำตาลเป็นเนื้อเดียวกัน (แตงเมย์) ตักใส่ถาดเกลี่ยให้ความหนาของกาแฟอยู่ประมาณ 2 เซนติเมตร ผึ่งรมให้แห้งและนำมาตำด้วยครกไม้จนละเอียดและนำไปร่อนด้วยตะแกรงก็จะได้ เนื้อกาแฟที่ละเอียดในระดับหนึ่งจากนั้นจะนำไปเพิ่มความละเอียดด้วยการบด ด้วยเครื่องอีกครั้งหนึ่ง ก่อนนำไปบรรจุลงถุงซิปและใส่กล่องจำหน่าย

กำลังการผลิตในแต่ละเดือน ทางกลุ่มฯสามารถผลิตได้ถึง 200 กิโลกรัม ส่งจำหน่ายในรูปแบบบรรจุลงถุงซิปถุงละ 200 กรัมจำหน่ายกล่องละ 50 (ราคาส่ง) ส่วนราคาปลีกจะอยู่ที่กล่องล่ะ 70 บาท ซึ่งตอนนี้ส่งให้กับห้างเทสโก้โลตัส สาขาควนโดน และส่งขายในพื้นที่ใกล้เคียงกับจังหวัดสตูล

กาแฟโบราณควนโดน สามารถเก็บไว้ได้นานถึง 1 ปี ไม่ควรโดนความร้อน ผู้บริโภคสามารถเลือกชงรับประทานได้ทั้งแบบร้อนและเย็น ซึ่งวิธีการชงนั้นจะมีอยู่สองแบบ คือ ชงกับน้ำร้อนเหมือนกาแฟทั่วไปหรือจะชงกับน้ำร้อนโดยผ่านผ้ากรอง ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้บริโภคว่าจะชอบรับประทานแบบใด หรือจะอ่านวิธีการชงตามสูตรที่แนะนำไว้ข้างกล่อง

“กาแฟโบราณควนโดนของกลุ่ม กำลังพัฒนาเป็นกาแฟพร้อมชงสำเร็จรูป 3 in 1 ให้สะดวกกับกลุ่มเป้าหมายที่ต้องการ และกำลังจะเปิดตลาดต่างประเทศ ทั้งนี้กลุ่มฯยังเริ่มส่งเสริมให้คนในชุมชนหันมาปลูกกาแฟ เป็นรายได้เสริมจากอาชีพที่มีอยู่ ซึ่งตรงนี้กลุ่มฯสามารถเพิ่มกำลังการผลิต อีกทั้งยังสามารถลดต้นทุนการนำเข้าผลกาแฟสดจากที่อื่นได้อีกทางหนึ่ง”คุณสุวรรณีกล่าว

                                                                          

ขั้นตอนการทำโกปี้ (กาแฟโบราณ)  

1.เก็บเมล็ดโกปี้

2.นำเมล็ดโกปี้มาตากจนแห้งได้ที่(ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ)

3.หลังจากนั้นนำเมล็ดโกปี้ที่แห้งแล้วมาทำการคั่ว

4.นำเมล็ดโกปี้ที่ผ่านการคั่วแล้วไปตั้งจนเย็น

5.หลังจากนั้นก็เคี่ยวน้้ำตาล(แดง)จนน้ำตาลเหนียวได้ที่

6.นำเมล็ดโกปี้ที่คั่วแล้วใส่ลงไป

7.นำเมล็ดโกปี้ที่ใส่น้ำตาล(แดง)แล้วไปตั้งจนมันเย็นและแข็งได้ที่

8.นำเมล็ดโกปี้ไปตำ โดยเราจะใช้ครก ซึ่งเป็นกรรมวิธีแบบโบราณตำจนโกปี้กลายเป็นผง

9.ใช้ที่กรองหรือผ้าขาวบางมากรองโกปี้เพื่อที่จะแยกส่วนที่เป็นผงแล้ว

10.นำมาบรรจุใส่ในถุงหรืออุปกรณ์ที่มิดชิด

11.นำไปเป็นเครื่องดื่มได้ตามต้องการเช่น กาแฟโบราณ   กาแฟยกล้อ  ฯลฯ

ถ่ายรูปกับคนทำโกปี้(โต๊ะหวันม๊ะ) ^^

สถานที่ :  ตำบลควนสะตอ   อำเภอ ควนโดน   จังหวัดสตูล

ขอขอบคุณ:    โต๊ะหวันม๊ะ  (ชาวบ้านควนสะตอ)